تحلیل و بررسی شدت خشکسالی های هواشناسی و هیدرولوژیک در حوضه آبریز رودخانه زهره

خشکسالی یکی از پدیده¬های آب و هوایی و از جمله رخدادهایی است که هر ساله خسارت¬های زیادی را باعث می¬شود. این پدیده در واقع از ویژگی¬های اصلی و تکرار شوند¬ه¬ی اقلیم¬های متفاوت به شمار می¬رود و اثرهای آن صرفاً به نواحی خشک ونیمه خشک محدود نمی¬شود، بلکه خشکسالی هم در نواحی خشک و هم در نواحی مرطوب به وقوع می¬پیوندد و باعث کمبود منابع آب می¬گردد خشکسالی بعنوان یک پدیده خزنده توصیف می شود و برخلاف سیل و بارندگی، توصیف زمانی و مکانی و پیش¬بینی خشکسالی بسیار مشکل و دارای اهمیت ویژه در مدیریت و برنامه¬ریزی منابع آب است. استان کهگیلویه و بویر احمد در جنوب غربی ایران واقع است. با توجه به اینکه بخش قابل¬توجهی از آب، حوزه آبریز سه رودخانه مهم کشور همچون کارون، مارون و زهره در استان کهگیلویه و بویراحمد تأمین می¬شود، پایش و پیش¬بینی خشکسالی در این استان امری اجتناب ناپذیر به¬نظر می¬رسد. هدف از این پژوهش بررسی تطابق خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی حوضه ی آبخیز رودخانه زهره در استان کهگیلویه و بویراحمد است. بدین منظور تغییرات روزانه، ماهانه و سالانه میزان دبی، بارش و سطح آب های زیرزمینی در حوضه آبخیز رودخانه زهره مورد بررسی قرار گرفت. خشکسالی هواشناسی با استفاده از روش spi(شاخص بارش استاندارد) برای ایستگاه های هواشناسی در طی دوره های موجود محاسبه و وجود روند و یا عدم وجود آن نیز با استفاده از روش kendall-mann محاسبه شد. همچنین شاخص swi (شاخص سطح آب استاندارد) برای ایستگاه های هیدرومتری برای کل دوره آماری موجود محاسبه شد. در پایان مقایسه بین رخداد خشکسالی هواشناسی و خشکسالی هیدرولوژیک در سطح حوضه آبریز رودخانه زهره انجام پذیرفت. هر زمان که شاخص بارش استاندارد شده دارای مقادیر منفی (خشکسالی) می باشد، سطح آب زیر زمینی افت بیشتری را نشان می دهد. این کاهش در سطح آبهای زیرزمینی با تاخیر زمانی همراه بوده است که با افزایش مقیاس زمانی خشکسالی تاخیر زمانی اندکی بیشتر بوده است. در سالهای اخیر تداوم و شدت خشکسالیها با افزایش توام بوده است. با افزایش مثیاس زمانی خشکسالی ها، تداوم خشکسالی ها بیشتر و تکرار آنها کمتر شده است. به همین دلیل با افزایش مقیاس زمانی خشکسالی، تعداد دوره های کمتر با تداوم بیشتر به چشم می خورد. آزمون منکندال جهت بررسی وجود روند بر داده های دبی جریان رودخانه در ایستگا ه های هیدرومتری و همچنین چاه های پیزومتری مورد مطالعه انجام شد، نتایج نشان داد که در داده های دبی سالانه ایستگاه های هیدرومتری وجود روند مشاهده می شود. در بررسی چاه های پیزومتری روند صعودی افت سطح آب در چاه ها از نظر آماری تایید نمی شود.